Futbolcu alacaklarının tahsili davalarının niteliği ve görevli mahkemenin yasalardan dolayı farklı olması ve verilen birbirinden farklı yargı kararlarının varlığı, bu hususta büyük tartışmalara yol açmaktadır.
Ücret alacaklarına ilişkin kulübüyle sorun yaşayan futbolcular, kulüp ile olan sözleşmelerini sona erdirmek istemektedirler. Kulüp ile futbolcu arasında imzalanan sözleşmenin de hukuki niteliği tartışmalara yol açmıştır. Bu yazıda bu sözleşmelerin hukuki niteliği ve alacakların tahsiline ilişkin hususlar yer alacaktır.
Kulüp ile Futbolcu Arasında İmzalanan Sözleşmenin Hukuki Niteliği
Kulüp ile futbolcu arasında imzalanan sözleşmenin hukuki niteliği tartışmalı olmakla birlikte baskın görüş hizmet sözleşmesini kabul etmektedir. Bu sözleşmeler her iki tarafa tam borç ilişkisi yükleyen sözleşmelerdir. Futbolcu, kulüp için maçlara çıkmak, performansına dikkat etmek, maçlarda veya yarışmalarda kulübü adına en iyisini yapmakla yükümlü olurken diğer taraf kulüp futbolcunun bu edimine karşılık futbolcunun ücretini zamanında ödemek, sözleşme gereği başka edimleri varsa bunları yerine getirmek , örneğin başarılı bir performans sergilendiği zaman pirim verilmesi öngörülmüş ise bunu vermek ile yükümlüdür. Bu edimlerin yerine getirilmemesi veya eksik yerine getirilmesi durumunda, tarafların imzaladıkları sözleşmeler dolayısıyla yüklendikleri edimleri yerine getirmemeleri ve bunun karşısında diğer tarafın akdi tek taraflı feshetmesi, sözleşmelerin feshedilmesinden kaynaklı zararların tazmini ve alacakların alınması açısından davaların açılması söz konusu olmaktadır.[1]
Sporcular ve spor kulüpleri arasındaki sözleşmelerin karşılıklı anlaşma ya da sürenin sona ermesi gibi sebeplerle sona ermesi durumları haricinde, sözleşmenin taraflardan biri tarafından sona erdirilmesi sebebiyle diğer tarafın zarara uğraması söz konusu olabilmektedir. Böyle bir durumda, yine zarara uğrayan taraf, Borçlar Kanunu’nun borçlu temerrüdü, sözleşmenin feshine ilişkin hükümleri çerçevesinde alacaklarını talep edebilecektir. Diğer yandan Federasyonların talimat ve yönergelerinde, sözleşmenin feshi, fesih sebepleri, fesih usulü, tazminat ve ceza gibi hususlara ilişkin ayrıca hükümler getirilmektedir. Burada önem arz eden esas nokta, bu gibi Federasyon talimat ve yönerge hükümlerinin yanında, emredici ve genel nitelik taşıyan Borçlar Kanunu hükümlerinin uygulama alanı bulacağıdır.
Davanın Tarafları
Bu davanın davacı tarafında kulüp ile imzaladığı sözleşmeden doğan alacaklarını tahsil edemeyen futbolcu yer almaktadır. Buna karşın davalı tarafta ise futbolcu ile imzaladığı sözleşmeden doğan borçlarını ifa etmeyen kulüp yer almaktadır.
Futbolcuların Alacakları için Özel Belirlenmiş Şartlar
Türkiye Futbol Federasyonu’nun 29.06.2011 tarihinde yapılan Genel Kurulu’nda 5894 Sayılı kanun ile yürürlüğe giren Statü’de değişikliğe giderek Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun münhasıran kullandığı sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlıkları çözme görevini ihtiyari hale getirmiştir.
TFF statüsünün 56.maddesine göre; Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun Görev ve Yetkileri şu şekilde belirlenmiştir;
Madde 56. Kulüpler, futbolcular, teknik direktörler, antrenörler, futbolcu temsilcileri, sağlık personelleri ve müsabaka organizatörleri aralarındaki futbolla ilgili her türlü sözleşmeden doğan ihtilafların çözümü için Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun yetkisini kabul edip etmemekte serbesttirler. Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun yetkili olabilmesi için tarafların ihtilafın ortaya çıkmasından sonra Kurulun yetkisini yazılı olarak kabul etmeleri şarttır.”
Uyuşmazlık Çözüm Kurulu talimatının 5.maddesinde ise kurula yapılacak başvuru usulü şu şekilde belirlenmiştir;
“Madde 5. Taraflardan birisinin uyuşmazlığının çözümü için yazılı olarak Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’na başvuruda bulunması üzerine, Uyuşmazlık Çözüm Kurulu sekreteryası, uyuşmazlığın karşı tarafına Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun ihtiyari hakem yetkisini kabul edip etmediğini yazılı olarak sorar. Karşı taraf Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun hakem yetkisini kabul edip etmediğini 10 günlük kesin süre içerisinde yazılı olarak Uyuşmazlık Çözüm Kurulu sekreteryasına bildirmek zorundadır. Bu süre içerisinde yazılı olarak yetkinin kabul edildiğinin bildirilmemesi halinde, yetkinin reddedilmiş olduğu kabul edilir.[2]
Bu hususta anlaşılması gereken tarafların arasında yaşanan uyuşmazlık üzerine, Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’na ortak irade uyuşmaları neticesinde başvuru yapabilecek olmalarıdır. Uyuşmazlığın giderilebilmesi için tarafların birlikte başvurması ve uyuşmazlığın çözümünü birlikte UÇK’ den birlikte talep etmeleri gerekmektedir. Taraflar UÇK’ ye başvuru konusunda ortak irade beyanlarının oluşması halinde, başvuru neticesinde karara bir itiraz söz konusu halinde tahkim kuruluna başvurabilirler.
Tahkim Kurulu Görev ve Yetkileri
Tahkim Kurulu, kanun uyarınca bağımsız ve tarafsız bir zorunlu tahkim mercii olup TFF’nin en üst hukuk kuruludur ve TFF Statüsü ve ilgili talimatlarda belirtilen nitelikteki uyuşmazlıklar ile ilgili nihai karar merciidir. Tahkim Kuruluna başvuru süresi TFF talimatlarının yayımından veya itiraz edilen kararın tebliğinden itibaren yedi gündür.
28.01.2012 tarih ve 28187 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tahkim Kurulu Yönetmeliğinin 5. maddesi uyarınca,
“a) Federasyon ile kulüpler, sporcular, hakemler, teknik direktör ve antrenörler arasındaki ihtilafları,
b) Kulüpler ile teknik direktörler, antrenörler ve sporcular arasındaki uyuşmazlıkları,
c) Kulüplerle kulüpler arasın da çıkacak anlaşmazlıkları,
ç) Federasyonlarca verilecek kararlar ile ceza ve disiplin kurulu kararlarını,
d) Genel Müdürlük ile federasyonlar arasında veya federasyonların kendi arasında çıkacak ihtilaflar hakkında Kurulca belirlenecek bir üyenin başkanlığında Genel Müdürlük ve federasyon temsilcilerinin katılımıyla oluşturulacak olan komisyon kararlarını,
e) Federasyon başkanları ile yönetim, disiplin ve denetim kurulu üyelerinin spor ahlakına ve disiplinine aykırı davranışlarının tespiti halinde Bakan tarafından Genel Müdürlük Merkez Ceza Kuruluna sevk edilmeleri sonucunda Merkez Ceza Kurulunca verilecek kararları,
f) Sportif Değerlendirme ve Geliştirme Kurulu raporlarında yeterli düzeyde görülme yen veya yapılan denetim sonucu görevi başında kalmasında sakınca görülen federasyon başkanı ve yönetim kurulu üyeleri hakkında karar almak üzere, Bakanın istemi üzerine toplanacak olağanüstü genel kurulu yapacak olan üç kişilik komisyonu belirleyerek bu komisyonun işlem ve kararlarını,
g) Olağan ve olağanüstü genel kurullarını 3289 sayılı Kanunda öngörülen süre ve esaslar dahilinde yapmayan federasyonların genel kurullarını altmış gün içerisinde yapacak olan üç kişilik komisyonu oluşturmak ve bu komisyonun işlem ve kararlarını,
ilgililerin itirazı üzerine inceleyerek kesin sonuca bağlar.”
Tahkim Kurulu Yönetmeliği’nin 7. maddesi uyarınca Tahkim Kurulu’na başvuru süresi, “özerk federasyon yönetim kurulu kararı ile disiplin veya ceza kurulu kararının yazılı bildiriminden itibaren on gün” olarak belirtilmiştir.[3]
Alacağın Tahsili için Başvuru Yolları
1- TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu nezdinde yapılacak alacak başvurusu,
2- İcra Müdürlükleri vasıtasıyla yapılacak, icra takibi,
3- Genel mahkemeler nezdinde açılacak, alacak davası,
İcra Takibi Bu Alacak Türü için Nasıl Yapılır?
Sözleşmeden kaynaklanan futbolcu alacakları için icra takibi başlatılabilmesi alacağın muaccel hale gelmiş olması ile mümkündür. Mahkeme futbolcunun talep ettiği alacağının tamamının ya da bir kısmının ödenmesine hükmettikten sonra karar davalı tarafından temyiz edilse bile, İcra İflas Kanunun 32. madde hükmüne göre, davalı borçlu kulüp aleyhinde, ilamlı icra takibi başlatılabilir. Bu icra takibinde, davalı kulüp aleyhinde haciz yolu istenebileceği gibi, kulübün şirket statüsünde olması halinde, iflası da istenebilir.
Borçlu kulüp icranın geri bırakılması kararı almazsa, ya da alsa bile, Yargıtay genel mahkemece verilen kararı onaylarsa, borçlu kulübün mal varlığına karşı, haciz işlemleri başlatılabilir. Kulübün bankalardaki hesaplarına, Türkiye Futbol Federasyonu nezdindeki ve Spor Toto Daire Başkanlığı nezdindeki alacaklarına haciz konulması suretiyle, alacak tahsil edilebilir.
Yine söz konusu mahkeme ilamı TFF’ye sunularak, davalı kulübe Transfer Yasağı getirilebileceği gibi, borçlu kulüp hakkında, Kulüp Lisans Kuruluna başvuruda bulunularak lisans çıkartılmasının meni talebinde bulunmak suretiyle, alacağın tahsili sağlanabilir.
Alacak Davası Şeklinde Dava İkame Edilebilir mi?
Türkiye Futbol Federasyonu ana statüsünde, “uyuşmazlıkların Futbol Federasyonu bünyesinde oluşturulan Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nda çözümleneceği” belirtilmiş ve para alacaklarında ihtiyari tahkim yöntemi benimsenmiştir. Türkiye Futbol Federasyonu statüsü uyarınca, Anayasa Mahkemesi’nin 18.01.2019 tarihli iptal kararına kadar futbol kulüpleri ve futbolcular arasındaki uyuşmazlıklarda, Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun münhasır yetkisi tanınmıştı. Ancak AYM’nin söz konusu iptal kararından sonra, Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun yetkisi ihtiyari olarak tanınmıştır. AYM’nin bu iptal kararından önce futbolcu alacağı uyuşmazlıklarında, TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu 11.07.2015 tarihinden itibaren tek görevli yer haline gelmişti. Bu kararın iptal edilmesi sonrasında gelişen hukuki gelişmeler sonucu TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu ihtiyari hale gelmiş, bunun sonucu olarak, alacaklı TFF nezdinde başvuru yapmaksızın veya icra yoluna başvurmaksızın doğrudan genel mahkemeler yolu ile alacağının tahsili talep edebilir.[4]
Dava konusunun değer ve miktarına bakılmaksızın malvarlığı haklarına ilişkin davalarla, şahıs varlığına ilişkin davalarda görevli mahkeme, aksine bir düzenleme bulunmadıkça asliye hukuk mahkemesidir. Hukuk Muhakemeleri kanununda açıkça belirtildiği üzere belirsiz alacak davası açılabilmesi için, alacağın miktarı yahut değerinin tam ve kesin olarak belirlenememesi veya bunun imkansız olması gerekir. Futbolcu alacağı davalarında sözleşme ve hükümleri ile futbolcunun oynadığı maçlar belirli olduğundan, belirsiz alacak davası açılması, pek mümkün görülmemektedir. Bu nedenle dava değeri ve alacak kalemleri doğru hesaplanıp belirlenmelidir.
[1] http://serhanozdemir.com/wp-content/uploads/2015/08/Sporcu-Alacagi-Davalari.pdf
[2] https://kulacoglu.av.tr/kuluplerden-alacaklari-tahsil-etme-yollari/
[3] http://www.ozgunlaw.com/tr-TR/HDetay/sporcu-alacaklarinin-tahsili-427.html
[4] https://kulacoglu.av.tr/kuluplerden-alacaklari-tahsil-etme-yollari/
