125 numaralı Olağanüstü Hal Kapsamında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Alanına İlişkin Alınan Tedbirlere Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 22 Şubat 2023 tarihli ve 32112 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış ve yürürlüğe girmiştir. Bu Kararname ile 8 Şubat 2023 tarihli ve 6785 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla on ilde ilan edilen olağanüstü hal (OHAL) kapsamında çalışma ve sosyal güvenlik alanında bazı tedbirlerin alınması amaçlanmıştır. Buna göre;
KISA ÇALIŞMA UYGULAMASINA İLİŞKİN TEDBİRLER
OHAL süresince depremlerin etkilerinden kaynaklı bölgesel kriz gerekçesiyle işverenlerin Türkiye İş Kurumuna yaptıkları kısa çalışma başvuruları için,
- Depremden etkilenme durumuna göre olağanüstü hal ilan edilen bölgeden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenecek il/ilçelerde bulunan işyerleri ve/veya,
- Deprem sebebiyle yıkık, acil yıkılacak, ağır veya orta hasarlı olduğunu belgeleyen işyerleri,
için uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin işverenlerin başvurusu doğrultusunda kısa çalışma ödeneği verilir.
İSTİHDAMIN KORUNMASINA İLİŞKİN TEDBİRLER
OHAL ilan edilen illerde her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, 22 Şubat 2023 tarihten itibaren OHAL süresince aşağıda yer alan istisnalar dışında işveren tarafından feshedilemez. İstisnalar:
- İşveren ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler,
- Belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi, işyerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi,
- İş Kanunu mevzuatı dışındaki mevzuatlar uyarınca yapılan her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi halleri.
Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki 4857 sayılı İş Kanunu’nun “Asgari ücret” başlıklı 39. maddesi uyarınca belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince idari para cezası uygulanacaktır.
NAKDİ ÜCRET DESTEĞİNİN SAĞLANMASINA İLİŞKİN TEDBİRLER
OHAL ilan edilen illerde, 6 Şubat 2023 tarihi itibariyle iş sözleşmesi bulunan işçilerden, işvereni tarafından;
- 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun “Kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği” başlıklı ek 2. maddesi kapsamında depremlerin etkilerinden kaynaklı bölgesel kriz gerekçesiyle yapılan kısa çalışma başvurusuna istinaden yeni bir hak sahipliği oluşmayanlara,
- 6/2/2023 tarihi ve sonrasında 4447 sayılı Kanunun madde 51/1-e hükmü uyarınca depremlerin etkilerinden kaynaklı işyerinin kapanması veya kapatılması sebebiyle iş sözleşmesi feshedilen ve yeni bir işsizlik ödeneği hak sahipliği oluşmayanlara,
herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve varsa daha önce başlatılabilecek durumda olan hak sahipliklerinden kalan süreler tamamlandıktan sonra, kısa çalışma uygulanan dönemde veya işsiz kaldıkları süre kadar OHAL süresini geçmemek üzere İşsizlik Sigortası Fonundan günlük 133,44 Türk lirası nakdi ücret desteği verilir. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamaz.
SÜRELERE İLİŞKİN TEDBİRLER
Aşağıdaki süreler OHAL ilan edilen illerde 6 Şubat 2023 (bu tarih dâhil) tarihinden itibaren OHAL süresince uzatılmıştır:
- 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamındaki yetki tespitlerinin verilmesi,
- Toplu iş sözleşmelerinin yapılması,
- Toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavta ilişkin süreler.
OHAL ilan edilen illerdeki işyerleri bakımından, 4857 sayılı İş Kanunun madde 38/3 hükmüne göre ücret kesme cezasının Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı hesabına Bakanlıkça belirtilecek Türkiye’de kurulu bulunan ve mevduat kabul etme yetkisini haiz bankalardan birine, kesildiği tarihten itibaren bir ay içinde yatırılacağına ilişkin süre OHAL süresince uzatılmıştır.
SOSYAL GÜVENLİK ALANINDA ALINAN TEDBİRLER
OHAL süresince SGK tarafından Kurum bütçesinden finansmanı sağlanacak sağlık hizmetleri ile ilgili tedbirleri almaya, usul ve esasları belirlemeye SGK yetkilidir. Bu kapsamda yapılacak harcamalar Kurumun bütçesinden karşılanacaktır.
OHAL ilan edilen illerde bulunan ve/veya buralarda hizmet sunan sağlık hizmeti sunucularının avans ödemeleri, 6 Şubat 2023 ve sonrasını kapsaması durumunda OHAL süresince 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “ön ödeme” başlıklı 35. maddesinden muaftır.
OHAL ilan edilen illerde bulunan ve/veya buralarda hizmet sunan sağlık hizmeti sunucuları tarafından SGK’ye sunulması gereken ancak depremlerin etkilerine bağlı olarak temin edilemeyen sağlık giderlerinin ödemesine esas fatura, belge ve ekleri fatura denetiminde aranmayabilecektir.
OHAL ilan edilen illerde bulunan ve/veya buralarda hizmet sunan sağlık hizmet sunucularının fazla ve yersiz ödeme ile sözleşmeden kaynaklanan cezai şart borçları SGK tarafından OHAL süresince ertelenebilecektir.
Konu ile ilgili daha fazla bilgi almak için CKAY Law Firm ile iletişime geçebilirsiniz.